ترکیه سالانه هزاران دانشجوی بین‌المللی را از سراسر دنیا به خود جذب می‌کند. با توجه به دانشگاه‌های با امکانات بالا، مردم محلی صمیمی، مناظر خیره‌کننده و فرهنگ غنی، این کشور برای کسانی که به‌دنبال تحصیل در یک دانشگاه خارجی هستند بسیار مورد توجه است. با وجود اینکه بیشتر خاک این کشور در قاره آسیا قرار دارد؛ اما ترکیه به‌عنوان یک کشور اروپایی فعالیت می‌کند و عموماً برای بازدید مردم از سایر نقاط جهان امن در نظر گرفته می‌شود. روند اپلای و مهاجرت به ترکیه نسبتاً ساده است. ضمناً شما می‌توانید طیف گسترده‌ای از رشته‌های دانشگاهی را به زبان انگلیسی در این کشور بگذرانید. همچنین زندگی در ترکیه بسیار ارزان است و برخلاف کشورهای اروپایی، شهریه دانشگاه‌های ترکیه برای دانشجویان بین‌المللی نسبتاً پایین است؛ اما بیایید ببینیم شرایط کار دانشجویی در ترکیه چگونه است؟
قوانین کار دانشجویی در ترکیه
با اینکه در سال‌های اخیر تحصیل در ترکیه نه‌تنها بین جوانان و نوجوانان ایرانی، بلکه در بین بسیاری از مردم از سرتاسر دنیا بسیار محبوب شده است؛ اما زندگی دانشجویی در این کشور همچنان می‌تواند سخت باشد؛زیرا علاوه‌بر اینکه باید مطالعه زیادی داشته باشید و از نظر تحصیلی تحت فشار زیادی قرار می‌گیرید، بلکه باید هزینه‌های خود را نیز مدیریت کنید. البته ازآنجاکه ترکیه کشوری دانشجوپسند است، دانشگاه‌های این کشور سعی می‌کنند تا جایی که می‌توانند به آن‌ها کمک کنند. یارانه‌های دانشجویی برای دانشجویان دانشگاه استانبول یکی از نمونه‌های کمک آن‌ها است. اگر کمک‌هزینه و یارانه هم برایتان کافی نیست، ممکن است بخواهید به‌دنبال شغلی برای کسب پول اضافی باشید؛ اما آیا دریافت مجوز کار دانشجویی در ترکیه راحت است؟
هر ساله حدود 5 هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ترکیه پذیرش می‌شوند. متأسفانه، دریافت کمک‌هزینه کامل چیزی نیست که همه دانش‌آموزان بتوانند آن را دریافت کنند؛ بنابراین ممکن است مجبور باشید برای جبران هزینه‌ها و حتی زنده‌ماندن، کار پاره‌وقت انجام دهید. خوشبختانه در ترکیه، دانشجویان اجازه دارند با ویزای دانشجویی خود، البته با محدودیت‌های خاصی کار کنند.
مزایا و معایب کار دانشجویی در ترکیه و قوانین و محدودیت‌ها برای دانشجویانی که به‌دنبال کار دانشجویی در این کشور هستند به شرح زیر است:
- دانشجویان فقط مجاز به 30 ساعت کار در هفته هستند.
- طبق قانون، دانشجویان خارجی اجازۀ کار در برخی از ادارات دولتی و خصوصی ترکیه را ندارند.
- طبق قوانین جدید بین‌المللی کار دانشجویی، دانشجویان خارجی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا با داشتن مجوز کار، اجازۀ کار همزمان با تحصیل را در ترکیه دارند.
- دانشجویان مقطع کارشناسی، حق کار در سال اول تحصیلی خود را ندارند.
- قوانین بورسیه در ترکیه به‌گونه‌ای است که اگر دانشجویان فارغ‌التحصیل و دانشجویان مقطع کارشناسی در حین تحصیل از بورسیه دولتی بهره‌مند شوند، حتی پس‌از اتمام تحصیل و یافتن کار، نمی‌توانند مجوز کار دریافت کنند. این موضوع برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری صدق نمی‌کند.
- دانشجویان خارجی باید در هنگام گذراندن مراحل درخواست مجوز کار، مجوز اقامت خود را داشته باشند.
- برای دریافت مجوز کار دانشجویی در ترکیه برای دانشجویان خارجی، آن‌ها باید بالای 18 سال سن داشته باشند.
- برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری در ترکیه محدودیتی برای شروع کار وجود ندارد.
- دانشجویان کارشناسی ارشد یا دکترا می‌توانند در مؤسسه‌های که در حال تحصیل هستند بدون محدودیت زمانی، شغلی یا زمینۀ کاری مشغول به کار شوند.
- آن دسته از دانشجویان بین‌المللی که با برنامه‌های تبادل دانشجو برای شرکت در دورۀ کارآموزی در مؤسسات خصوصی یا دولتی به ترکیه سفر کرده‌اند، نیازی به دریافت مجوز کار ندارند؛ یعنی دانشجویانی که دورۀ کارآموزی خود را (با حقوق یا بدون حقوق) می‌گذرانند، برای کار در ترکیه فقط نیاز به اخذ مجوز اقامت دارند.
- دانشجویانی که خارج از برنامه‌های تبادل دانشجو به ترکیه سفر می‌کنند، به‌غیر از دوره‌های کارآموزی اجباری، باید مجوز کار دریافت کنند تا بتوانند برای تجربۀ کاری یا درآمدزایی، کارآموزی کنند. دانشجویان خارجی که دوره کارآموزی را می‌گذرانند می‌توانند بیمه شوند و سپس به‌عنوان کارگر مشغول به کار شوند.
چالش‌ها و روش‌‌های پیدا کردن کار دانشجویی در ترکیه
یکی از چالش‌های عمده‌ای که دانشجویان بین‌المللی در ترکیه با آن مواجه هستند، نداشتن مجوز قانونی برای استخدام در سازمان‌های دولتی و خصوصی ترکیه است. به‌همین‌دلیل است که دانشگاه‌های ترکیه برای کاهش این چالش تلاش بسیاری کرده‌اند. آن‌ها این کار را با دادن فرصتی به دانشجویان بین‌المللی برای کار به‌عنوان محقق در دانشگاه‌های ترکیه انجام داده‌اند.
تعداد زیادی از کارکنان و محققان خارجی در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی ترکیه حضور دارند. برخی از برجسته‌ترین دانشگاه‌های دولتی ترکیه که حضور دانشجویان بین‌المللی را تأیید می‌کنند عبارت‌اند از دانشگاه بوغازیچی (استانبول) و همچنین دانشگاه فنی خاورمیانه (آنکارا). برخی از برجسته‌ترین دانشگاه‌های خصوصی که حضور دانشجویان بین‌المللی را تأیید می‌کنند، کوچ، بیلگی و سابانچی هستند که در استانبول واقع شده‌اند. در آنکارا نیز دانشگاه بیلکنت را داریم.
با اینکه قوانین کار دانشجویی در ترکیه نسبتاً آسان است (در مقایسه با بسیاری از کشورهای تراز اول دنیا)؛ اما باز هم چالش‌های زیادی برای دانشجویان خارجی به‌منظور کارکردن در ترکیه وجود دارد که اصلی‌ترین آن‌ها موانع زبانی است. به‌همین‌دلیل است که دستیابی به مشاغل پاره‌وقت و موقت برای این دانشجویان دشوار می‌شود. بااین‌حال، دانشگاه‌هایی در ترکیه وجود دارند که دارای بخش‌هایی هستند که دوره‌های آموزش زبان انگلیسی را ارائه می‌دهند. برای رقابت بیشتر بین دانشگاه‌های خصوصی با دانشگاه‌های دولتی برای جذب دانشجویان بین‌المللی، در سال‌های اخیر بسیاری از این دانشگاه‌ها شروع به استفاده از زبان انگلیسی به‌عنوان زبان رسمی تدریس کرده‌اند. علاوه‌بر زبان انگلیسی، سایر مراکز تحقیقاتی در ترکیه از زبان‌های دیگری مانند آلمانی و فرانسوی هم استفاده می‌کنند. همچنین بسیاری از مدارس و کالج‌های قدیمی ترکیه به دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد این شانس را می‌دهند که از بورسیه‌های تحصیلی کامل، بهره‌مند شوند. بااین‌حال با دریافت این بورسیه‌ها باید به اعضای هیئت علمی در کارهایی مانند تدریس، تحقیق، تجزیه‌وتحلیل آماری و موارد دیگر کمک کنید.
به‌غیر از این موارد، اگر به‌دنبال کسب درآمد از راه‌های دیگری به‌جز دانشگاه محل تحصیلتان هستید، می‌توانید در وب‌سایت‌هایی مانند glassdoor.com ٬ sahibinden.com ٬ eleman.net و kariyer.net به‌دنبال شغل دانشجویی در ترکیه بگردید و همچنین از میزان درآمد شغل دانشجویی در ترکیه مطلع شوید. به‌طورکلی، با داشتن یک کار دانشجویی مناسب در حین تحصیل در یکی از دانشگاه‌های ترکیه، می‌توانید از پسِ مخارج خود برآیید؛ اما انتظار یک زندگی لوکس را نداشته باشید.
انواع کار دانشجویی در ترکیه
پس‌از دریافت مجوز کار (در صورت نیاز) باید به‌دنبال شغلی مناسب برای نیازهای خود باشید. در ترکیه مشاغلی وجود دارند که برای خارجی‌ها و دانشجویان مناسب‌تر هستند. متأسفانه برخی از این مشاغل تنها پس‌از فارغ‌التحصیلی در دسترس شما قرار می‌گیرند؛ اما کار به‌عنوان راهنمای تور، پیشخدمت، پشتیبان IT، معلم انگلیسی و پرستار بچه، از مشاغل پرطرفدار دانشجویان خارجی در ترکیه هستند. در ادامه، برخی از انواع کار دانشجویی در ترکیه را بررسی می‌کنیم:
آموزش زبان انگلیسی به‌عنوان زبان دوم
دانش‌آموزان تُرک، در صدها مدرسه در سراسر ترکیه توسط خارجی‌ها آموزش انگلیسی می‌بینند. این مؤسسات برای استخدام شما اغلب به گواهینامۀ تافل یا TESOL نیاز دارند. هرکدام از این مدارک به‌عنوان یک استاندارد بین‌المللی در همه جای دنیا پذیرفته می‌شوند؛ بنابراین، داشتن این مدرک‌ها فرصتی را برای خارجی‌ها فراهم می‌کند تا به‌عنوان معلم انگلیسی در ترکیه کار کنند.
کار در آژانس مسافرتی
بیشتر آژانس‌های مسافرتی جهانی به نمایندگان فصلی برای هتل و فرودگاه‌ها نیاز دارند. البته ساعات طولانی خدمات و تمایل به جابه‌جایی زیاد بین شهرهای مختلف، از معایب کار در یک آژانس مسافرتی در ترکیه است.
کار در هتل
هتل‌های متعدد و بزرگ در سراسر ترکیه، گزینۀ شغلی دیگری را برای دانشجویان بین‌المللی فراهم کرده‌اند. مالکان و مدیران این هتل‌ها برای دریافت مجوز کار برای دانشجویان مشکل چندانی ندارند؛ زیرا نیروی کار زیادی نیاز دارند و قوانین کشور ترکیه هم این اجازه را به آن‌ها می‌دهد؛ اما درآمد این کار نسبتاً پایین است، بااین‌حال مزایایی مثل غذا و مسکن را برای شما به همراه خواهد داشت.
کار به‌عنوان یک محقق
همانطور که گفتیم، دانشجویان بین‌المللی این فرصت را دارند که به‌عنوان محقق در دانشگاه‌های ترکیه کار کنند. همین الان در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی ترکیه، بسیاری از کارمندان خارجی مشغول به کار هستند.
صنایع غذایی
صنایع غذایی یکی دیگر از گزینه‌های عالی برای کار دانشجویی است.
پیدا کردن کار پس از تحصیل در ترکیه
اگر می‌خواهید پس‌از فارغ‌التحصیلی در ترکیه کار کنید، نمایشگاه‌های شغلی که در محوطۀ دانشگاه برگزار می‌شوند را از دست ندهید. در این نمایشگاه‌ها، مقامات منابع انسانی از بسیاری از شرکت‌های مهم در ترکیه حضور دارند. آن‌ها اطلاعاتی در مورد فرصت‌های کار و کارآموزی در مؤسسه خود ارائه می‌دهند، و همان جا رزومه‌های داوطلبان فارغ‌التحصیل را نیز جمع آوری می‌کنند. این نمایشگاه‌ها فرصتی عالی برای یافتن موقعیت‌های شغلی تجاری و همچنین کارآموزی هستند. علاوه‌براین، بسیاری از مراکز شغلی دانشگاهی انواع خدمات مشاوره‌ای از جمله اعلام فرصت‌های شغلی برای پس‌از فارغ‌التحصیلی، شبیه‌سازی مصاحبه‌های شغلی در شرکت‌های واقع در ترکیه، و ایجاد رزومه را به دانشجویان ارائه می‌دهند.
کارآموزی در ترکیه
اگر در یک رشته در مقطع آموزش عالی در ترکیه ثبت‌نام کرده باشید، ممکن است دوره‌تان یک فعالیت کارآموزی اجباری یا انتخابی به همراه داشته باشد. این نوع از فعالیت‌های کارآموزی که بیشتر در دوره‌های کارشناسی دیده می‌شوند، معمولاً در ترم تابستان انجام می‌شوند (مانند کشور خودمان). در این صورت نیازی به دریافت مجوز کار ندارید و با راهنمایی دانشگاه خود می‌توانید فرصت‌های کارآموزی بسیار جالبی را در بسیاری از شرکت‌های خصوصی، سازمان‌های دولتی، غیردولتی و حتی بین‌المللی ترکیه بیابید.
شما همچنین می‌توانید این فرصت را داشته باشید که به‌مدت 2 تا 12 ماه در یک کشور اروپایی تحت برنامه «اراسموس پلاس» که برای همه افراد از سراسر جهان در هنگام تحصیل در ترکیه یا بلافاصله پس‌از فارغ‌التحصیلی در یک دانشگاه ترکیه‌ای در دسترس است، کارآموزی کنید. فراموش نکنید که برای این کار با دفتر بین‌المللی دانشگاه خود در تماس باشید و همچین سری به این لینک بزنید. همچنین اگر دانشجویی هستید که در دانشگاه‌های خارج از کشور ثبت‌نام کرده‌اید و قصد دارید برای کارآموزی به ترکیه بیایید، خوب است بدانید که در شرایط خاصی، از مجوز کار معاف هستید.
سخن پایانی
اگر می‌خواهید در اوقات فراغت خود در ترکیه مقداری پول به دست آورید، باید بدانید که ویزای تحصیلی شما به شما اجازه کار دانشجویی در ترکیه را می‌دهد. بااین‌حال اگر دوره لیسانس را می‌گذرانید، تا شروع سال دوم نمی‌توانید کار کنید؛ بنابراین مطمئن شوید که بودجۀ کافی برای زندگی در سال اول تحصیلی خود را به همراه داشته باشید. دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری می‌توانند در هر زمانی از طول دورۀ تحصیلی خود کار کنند. مشاغل دانشجویی در ترکیه متفاوت هستند و شما می‌توانید به‌راحتی در یک خرده‌فروشی، هتل یا بخش کشاورزی، شغلی معمولی پیدا کنید؛ اما اگر در زمینه‌هایی مثل IT یا آموزش زبان تخصص داشته باشید، می‌توانید یک شغل دانشجویی با درآمد خوب در ترکیه برای خود دست و پا کنید.